GS Omar M. Yaghi – Nobel Hóa học 2025 và hành trình kết nối với ĐHQG-HCM

Ngày 8/10/2025 vừa qua, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố Giải Nobel Hóa học 2025 vinh danh GS Omar M. Yaghi, cùng hai nhà khoa học Susumu Kitagawa và Richard Robson với Công trình đoạt giải mang tên “Sự phát triển khung kim loại – hữu cơ” (metal-organic frameworks, MOF), mở ra hướng đi mới trong lĩnh vực hóa học vật liệu.

Đối với cộng đồng khoa học quốc tế, GS Omar M. Yaghi được xem là “cha đẻ của hóa học liên kết (Reticular Chemistry)” – lĩnh vực nghiên cứu cách lắp ráp các đơn vị phân tử để tạo nên cấu trúc tinh thể mới có độ xốp và tính năng vượt trội. Tại Việt Nam, đặc biệt là ĐHQG-HCM, tên tuổi của ông không xa lạ: GS Yaghi chính là người đặt nền móng cho quan hệ hợp tác khoa học quốc tế đầu tiên trong lĩnh vực vật liệu nano và phân tử giữa ĐHQG-HCM và Đại học California, Berkeley (UCB), tạo tiền đề cho sự ra đời Trung tâm Nghiên cứu Vật liệu Cấu trúc Nano và Phân tử (MANAR).

MANAR – Cầu nối giữa ĐHQG-HCM và GS Omar M. Yaghi

Ngày 12/12/2011, Trung tâm Nghiên cứu Vật liệu Cấu trúc Nano và Phân tử (MANAR – Center for Molecular and Nano Architecture Research) ĐHQG-HCM chính thức được thành lập. Đây là kết quả của thỏa thuận hợp tác giữa ĐHQG-HCM và Đại học California, Berkeley với sự dẫn dắt khoa học từ GS Omar M. Yaghi – khi đó đang là Giám đốc Trung tâm Khoa học Nano và Vật liệu Berkeley.

MANAR được hình thành với tầm nhìn tạo ra một môi trường nghiên cứu tiên tiến, nơi các nhà khoa học Việt Nam có thể tiếp cận phương pháp và tư duy khoa học đẳng cấp thế giới, đặc biệt trong nghiên cứu vật liệu khung xốp (MOFs, COFs) – lĩnh vực đưa GS Yaghi đến với Giải Nobel Hóa học 2025.

Từ những năm đầu, MANAR không chỉ là một phòng thí nghiệm, mà là một biểu tượng hợp tác quốc tế về khoa học vật liệu. Các nhà khoa học trẻ từ ĐHQG-HCM đã được tiếp cận với hướng nghiên cứu hiện đại, phương pháp tổng hợp và mô phỏng vật liệu theo chuẩn quốc tế, góp phần hình thành thế hệ đầu tiên của các nhà nghiên cứu vật liệu tiên tiến tại Việt Nam.

INOMAR – Kế thừa và phát huy tầm nhìn tiên phong

Ngày 8/5/2016, MANAR chính thức đổi tên thành INOMAR (Trung tâm Vật liệu Cấu trúc Nano & Phân tử) thuộc ĐHQG-HCM, Trung tâm được xem là sự kế thừa và phát triển từ MANAR, mở rộng tầm nhìn nghiên cứu sang nhiều hướng mới như vật liệu thông minh, năng lượng sạch, vật liệu sinh học và công nghệ vật liệu bền vững.

INOMAR tiếp tục duy trì tinh thần của hợp tác quốc tế, lấy khoa học vật liệu là trung tâm thực hiện những nghiên cứu phát minh và cải tiến đỉnh cao theo các tiêu chuẩn của thế giới, đặt trọng tâm nghiên cứu vào khoa học vật liệu và công nghệ nano nhằm tạo ra các loại vật liệu ứng dụng trong các lĩnh vực năng lượng, môi trường, y tế, xúc tác….

Giải Nobel Hóa học 2025 dành cho GS Omar M. Yaghi mang ý nghĩa đặc biệt với cộng đồng khoa học Việt Nam. Nó không chỉ là niềm tự hào của giới nghiên cứu quốc tế mà còn là nguồn cảm hứng cho các nhà khoa học trẻ tại ĐHQG-HCM nói riêng, những người đã và đang tiếp bước trên con đường ông mở ra – con đường của vật liệu mới, của tư duy kết nối, của nghiên cứu gắn liền với ứng dụng và bền vững.

INOMAR, với sứ mệnh nghiên cứu – đổi mới – chuyển giao, xây dựng một hệ sinh thái khoa học vật liệu Việt Nam có năng lực hội nhập quốc tế, từng bước hiện thực hóa tầm nhìn mà hơn một thập kỷ trước GS Yaghi đã đặt nền móng cùng ĐHQG-HCM.

Từ MANAR đến INOMAR chính là hành trình tiếp nối của tầm nhìn khoa học tiên phong. Việc GS Omar M. Yaghi – người từng đồng hành cùng ĐHQG-HCM được trao Giải Nobel Hóa học 2025 là lời khẳng định cho giá trị lâu dài của những hợp tác khoa học mang tính nền tảng đó.

MỘC MIÊN (Nguồn: https://vnuhcm.edu.vn/bai-viet/gs-omar-m-yaghi-nobel-hoa-hoc-2025-va-hanh-trinh-ket-noi-voi-dhqg-hcm)